Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан (бошлайман).

«Асрга қасамки, (барча) инсон зиён-бахтсизликдадир. Фақат иймон келтирган ва яхши амаллар қилган, бир-бирларига Ҳақ (йўли) ни тавсия этган ва бир-бирларига (мана шу Ҳақ йўлида) сабр-тоқат қилишни тавсия этган зотларгина» (нажот топгувчидирлар).

Бу сура — Аср сураси — Маккада нозил қилинган суралардан бўлиб, учтагина оятдан иборат.  Шу сабабдан кўп одамлар намоз ўқишни ўрганаётганда зам сура учун уни ёдлайди. Сура қисқа бўлса ҳам, ақиданинг энг муҳим тушунчасини, яъни бутун инсониятнинг мусибатда эканини, нажотга муҳтожлигини далиллайди.

«Асрга қасамки, (барча) инсон зиён-бахтсизликдадир». “Зиён-бахтсизлик” сўзи арабчада хуср сўзи билан берилган. Барча инсонлар “хусрда”. Маъноси нима? Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф хуср сўзини “мағлубият, ютқизиқ, нуқсон” деб таърифлабди.  Юсуф Алининг таржимасида “йўқолиш” деган маънода берибди. Яъни, ҳамма инсонлар “йўқолган”, ҳамма инсонлар гуноҳкор. (Йўқолган қўй ҳақидаги масални биласизми?) Агар тавба қилмаса, иймон келтирмаса, ҳеч ким жаннатга боролмайди. Шу ўринда баъзи одамлар: “Ростдан ҳам агар иймон келтирмаса ҳеч ким жаннатга боролмайдими?” деб сўраши мумкин. Ҳа, худди шундай. Оят шундай дейди. Унда жаннатга бориш учун нима қилиш керак?

“Фақат иймон келтирган … одамларгина нажот топур” дейилган кейинги оятларда. Иймон келтирмаган одам эса дўзахийдир. Аллоҳ таоло Аср намозининг вақтига қасам билан таъкидлайдики, саодатга эришиш учун биз аввало иймонга эга бўлишимиз керак. Иймон нима ўзи? Сиз иймон келтирганмисиз? Эски ҳаётингиздан юз ўгирганмисиз? Иймон фарзларини биласизми? Уларга риоя қиляпсизми?

Агар тавба қилсак, иймон келтирсак, ҳаётимиз ўзгаради. Қалбимиздаги иймон нури кейин бизни яхши амалларга, яхши ишларга йўллайди. Оятда “яхши амаллар қилган” деб айтилган. Қилаётган ишларингизнинг яхши ёки ёмон эканлигини қандай билиш мумкин? Энг осон йўли «Бошқалар сизга нима қилишини хоҳласангиз, сиз ҳам уларга шундай қилинг» деган қоидага риоя қилиш. Бошқалар сизни нима қилишини хоҳламайсиз? Ундай ишларни сиз ҳам бошқаларга қилманг. Сизнинг амалларингиз қандай? Аллоҳнинг йўлида нима ишлар қиляпсиз? Қулчиликда қилаётган хизматларингиз нима? Қайсиларини айта оласиз?

Иймон бизни яна даъватга йўллайди. Сурадаги кейинги сўзлар шу ҳақда: “бир-бирларига Ҳақ (йўл) ни тавсия этганлар нажот топгувчидир”. Сиз одамларга Ҳақ йўлни тавсия қиляпсизми? Ўзингиз Ҳақ йўлни топганмисиз? Ҳақ йўл ўзи нима?

Ҳақ йўлга юрган одамлар шу йўлда чекиладиган машаққатларга сабр-тоқат қилишлари ҳам зарур. Суранинг охири шу ҳақда: “бир-бирларига (Ҳақ йўлда) сабр-тоқат қилишни тавсия этган зотларгина (нажот топгувчидирлар)”. Сабр – инсоннинг зийнати. “Ақлли одам сабрли бўлади, жаҳл эса аҳмоқликнинг аломати”, деб ёзилган. “Қайғу пайтида сабрли бўлинглар, дуо қилишдан чарчаманглар”, дейилади яна бир жойда. Сабр ва тасаллининг манбаи эса Аллоҳ (азза ва жалла)нинг Ўзи. Аллоҳ сизларни азизларим деб танлаган экан, Аллоҳнинг йўлига кирган экансизлар, демак муқаддассизлар. Бинобарин, раҳм-шафқат, кўнгилчанлик, камтарлик, мулойимлик ва сабр-тоқатни зеб-зийнат қилиб тақинглар. Омин.